Мікалай Статкевіч – заходнім палітыкам: Не грэбуйце сваімі каштоўнасцямі

Лукашэнка заўсёды казаў, што дэмакратыя – глупства і яшчэ раз глупства.

Пра гэта экс-кандыдат у прэзідэнты на выбарах 2010 года і былы палітвязень Мікола Статкевіч заявіў у інтэрв\’ю Polskie radio (пераклад – charter97.org).

– Вы правялі ў турме ў якасці апанента Аляксандра Лукашэнкі амаль пяць гадоў. Чаму вы былі ў турме так доўга? У Беларусі кажуць, што Аляксандр Лукашэнка баіцца вас.

– На гэты раз я правёў у турме чатыры гады і восем месяцаў. Аднак, калі дадаць да гэтага паўгода адміністрацыйных пакаранняў і два гады абмежавання волі, знаходжанне пад следствам – то атрымліваецца, што ў агульнай складанасці я правёў у розных турэмных установах больш за сем гадоў. Гэта досыць шмат для аднаго чалавека. Але што зробіш, калі мы жывем у такой краіне.

Я адчуваю, што Аляксандр Лукашэнка баіцца мяне. Я не ведаю чаму – можа быць, таму што я не адчуваю страху перад ім. Я мяркую, што Аляксандр Лукашэнка фактычна баіцца тых, хто не трымціць перад ім.

– Аляксандр Лукашэнка, нарэшце, наважыў вызваліць палітвязняў. У чым вы бачыце прычыны гэтага?

– Я думаю, што самымі галоўнымі былі прычыны эканамічнага характару. Таму Аляксандр Лукашэнка хоча, каб «выбары» былі прызнаныя сумленнымі – каб потым мець магчымасць звярнуцца да Захаду па крэдыты і ў той жа час пазбегнуць рэформаў.

Яму не патрэбныя рэформы, наадварот, ён хоча іх пазбегнуць. Эканамічная сітуацыя ў Беларусі вельмі цяжкая. Галоўны донар, Расея, не можа павялічыць і без таго каласальныя субсідыі. Яны велізарныя, яны дасягаюць да 20% ВУП. Таму Аляксандр Лукашэнка шукае іншыя крыніцы даходу. Такім чынам, вызваленне палітзняволеных было вымушаным крокам, прадыктаваным абставінамі.

Таму, калі ён даведаўся, што я не здаюся, не балею і яшчэ не паміраю – ён быў вымушаны вызваліць мяне.

– Што вы можаце сказаць пра будучыя выбары? Вашу ініцыятыўную групу не зарэгістравалі.

– Яны выпусцілі мяне на наступны дзень пасля сканчэння рэгістрацыі «кандыдатаў» на прэзідэнцкіх «выбарах».

– Вы хацелі б стаць прэзідэнтам?

– Шчыра кажучы, пасля Аляксандра Лукашэнкі будзе вельмі непрыемная, цяжкая праца. Вам трэба будзе перабудаваць той калгас, у які Аляксандр Лукашэнка ператварыў нашу эканоміку. Непазбежна паўстануць праблемы эканамічнага характару. Давядзецца працаваць па 25 гадзін на суткі.

Мяне не цікавяць пасада і становішча, няма гаворкі пра нейкія асабістыя амбіцыі. Прашу паверыць, што яны абсалютна на апошнім месцы. Гаворка ідзе пра маю краіну, Беларусь – каб яна была незалежнай, свабоднай, каб стала паспяховай і беларускай. Гэта самае важнае.

Цяпер у мяне няма выбару – я павінен пачаць пэўную дзейнасць – бо я адчуваю, што ўвага актыўнай часткі беларусаў накіраваная на мяне. Частка грамадства звязвае са мной свае чаканні. Гэтыя людзі ўжо мала каму вераць. Гэта вельмі вялікая адказнасць. Такім чынам, для мяне няма іншага выбару – я проста павінен прадаўжаць сваю барацьбу.

Калі я спалохаюся, гэта будзе для тых людзей доказам, што няма ніякіх каштоўнасцяў і ідэалаў, што трэба займацца сваімі справамі, атрымліваць асалоду ад жыцця або пакінуць краіну – і гэтак далей.

Калі я выйшаў з турмы, калі яны пасадзілі мяне ў аўтобус, я ўсвядоміў сітуацыю, у якую ўпісваецца паварот маёй лёсу. Я быў у захапленні, бо я на волі, і ў той жа час мне было сумна – бо я зразумеў, што я нават не маю магчымасці адпачыць, мне давядзецца мець справу з усім адразу. Аднак, мы з жонкай знайшлі тыдзень часу, адпачылі. А цяпер я вярнуўся да працы.

– Пасля вызвалення палітычных зняволеных былі заявы некаторых чыноўнікаў ЕЗ аб тым, што магчымае паляпшэнне стасункаў з Беларуссю ў залежнасці ад умоў правядзення «выбараў».

– У Беларусі, як правіла, фальсіфікуюць выніковыя пратаколы галасавання, ужо нават не бюлетэні. Камісіі ўжо даўно не лічаць бюлетэні, назіральнікам не дазваляюць глядзець за падлікам галасоў. Проста старшыня выбарчай камісіі, якая дэ-факта прызначаецца Аляксандрам Лукашэнкам, піша пратакол з такімі лікамі, якія яму перадаюцца «зверху».

«Выбары» ў гэтым годзе яшчэ больш спецыфічныя – бо тут сфальсіфікаваны ўжо сам змест бюлетэняў. Акрамя самога Лукашэнкі, у іх будуць толькі фіктыўныя кандыдаты і ягоныя фальшывыя «канкурэнты». Апазіцыя дэ-факта не мае свайго адзінага кандыдата. Я не ведаю, што калегі з Заходняй Еўропы маюць намер тут аналізаваць або прагназаваць. «Выбараў» цяпер няма, і можна сказаць, што яны ўжо былі сфальсіфікаваныя. Напрыклад, мяне так доўга трымалі ў турме, каб не мог узяць у іх удзел.

– Што б вы параілі заходнім палітыкам? Што яны павінны рабіць у гэтай сітуацыі?

– Яны павінны захаваць прынцыповую пазіцыю, не грэбаваць сваімі каштоўнасцямі. Гэта самае галоўнае. Я бачу, што некаторыя з іх гатовыя здрадзіць ідэалам свабоды дзеля геапалітычных гульняў.

Некаторыя хацелі б паказаць народу Беларусі, што каштоўнасці нічога не вартыя, што імі можна гандляваць. Не рабіце гэтага. Лукашэнка заўсёды казаў, што дэмакратыі і свабоды няма, што гэтыя паняцці – глупства і яшчэ раз глупства.

А мы сваімі лёсамі і жыццём паказваем, што як раз наадварот! Памятайце гэта. Не дапамагайце Лукашэнку. Не аддавайце каштоўнасцяў.